Optymalizacja procesów w pracy przedsiębiorstwa ma kluczowe znaczenie w sprawnej i przynoszącej zyski działalności firmy. Dotyczy to także zapasów – ich braki mogą doprowadzić nawet do opóźnień w produkcji lub nawet jej zaprzestania, zbyt duża ilość zapasów sprawia problemy z magazynowaniem i może doprowadzić do strat. Metod zarządzania zapasami jest wiele, przedstawiamy pokrótce kilka najważniejszych i najpopularniejszych.
Ekonomiczny aspekt jest najważniejszy – model EOQ
Ta metoda zarządzania zapasami będzie odpowiednia dla średnich i małych przedsiębiorstw, które obsługują ograniczoną liczbę zamówień każdego dnia. EOQ to skrót od ekonomicznej wielkości zamówienia. Chodzi o takie kalkulowanie wielkości zamówień, żeby możliwie ograniczyć koszty zmienne. Im większe zamówienia klientów, tym większe są zapasy. Jest to bardzo popularny model, który można dostosować do swoich potrzeb i modelu pracy.
Zapasy dzielone na kategorie – ABC i XYZ
Nie wszystkie zapasy mają takie samo znaczenie pod kątem ekonomicznym, jak i zużycia. Odpowiednie zakwalifikowanie materiałów znacząco ułatwia ich zagospodarowanie i optymalne magazynowanie. Metody ABC oraz XYZ są do siebie bardzo podobne, dotyczą podziału na kategorie, stanowią swoją odwrotność. W przypadku ABC A to najcenniejsze materiały, których magazynujemy najmniej (udział kosztowy około 75-80%, ilościowy jedynie od 5 do 20%), B to zapasy średnie, zaś C to te, które mają najmniejszą wartość a mają stanowić około 60% wszystkich zapasów pod kątem ilościowym. XYZ odnosi się nie do kosztów, ale to dokładności prognozowania i regularności. Zapotrzebowania (X duża regularność i wysoka dokładność, Z – nieregularność i niska dokładność prognozowania). Niektóre przedsiębiorstwa z sukcesem łączą w pewnym stopniu obie te metody.
Im mniej zapasów, tym lepiej – metoda just-in-time
Zakłady, które podążają za koncepcją lean management, powinny swoją uwagę zwrócić właśnie ku tej metodzie zarządzania zapasami. Just-in-time skupia się przede wszystkim na możliwej redukcji zapasów pod kątem całego procesu. Zamówienie materiałów musi być tak zaplanowane, żeby dostawa została zrealizowana dokładnie wtedy, kiedy zapasy mają być wykorzystane. Dzięki zmniejszeniu ilości zapasów może dość także do redukcji kosztów z nim związanych. Metoda została opracowana i wdrożona w zakładach Toyoty w Japonii i świetnie sprawdza się na całym świecie.