Zniekształcenia w łańcuchu dostaw potrafią skutecznie utrudnić pracę i zwiększyć koszty. Za ich powstawanie bardzo często odpowiedzialny jest efekt byczego bicza (bullwhip effect), związany z wahaniami popytu, produkcji i dostaw. Na czym polega to zjawisko, dlaczego do niego dochodzi i jak go uniknąć? Przedstawiamy kilka kluczowych informacji, o których warto pamiętać w codziennej pracy!
Na czym polega efekt byczego bicza?
Ujmując efekt byczego bicza w jednym zdaniu, można powiedzieć, że jest on zniekształceniem popytu, które nasila się wraz z kolejnymi ogniwami łańcucha dostaw. Jak wygląda on w praktyce? Zobrazujmy to prostym przykładem:
1. Sprzedawca, który obawia się np. wydłużonego czasu realizacji zamówienia lub fluktuacji cen, podejmuje decyzję o zgromadzeniu większego zapasu produktu. Tworząc większe zamówienie, wysyła sygnał o wzroście popytu. Jest on fałszywy, ponieważ nie ma odzwierciedlenia w realnym zachowaniu odbiorców.
2. Kolejny podmiot łańcucha dostaw odbiera ten sygnał i bez własnej weryfikacji, również podejmuje decyzję o zwiększeniu zapasów.
3. Sytuacja powtarza się na następnych etapach łańcucha dostaw – aż do producenta. Przesyłanie błędnej informacji prowadzi do gromadzenia zbędnych zapasów, co określa się mianem efektu byczego bicza.
Przyczyny powstawania efektu byczego bicza
Za powstawanie efektu byczego bicza odpowiada przede wszystkim nieefektywny przepływ informacji między podmiotami na poszczególnych etapach łańcucha dostaw. Jego przyczyny dzieli się na dwie grupy – te, wynikające z działań operacyjnych lub te, które związane są z zachowaniami podmiotów łańcucha dostaw. Do powstania efektu byczego bicza najczęściej dochodzi w sytuacji, gdy podmioty ze sobą nie rozmawiają, nie analizują zmian rynkowych lub planują poziom zapasów na podstawie uproszczonego równania popyt = podaż.
Efekt byczego bicza – jak go uniknąć?
W jaki sposób zniwelować efekt byczego bicza? Pomocne mogą okazać się następujące działania:
– zapewnienie sprawnego przepływu informacji między odbiorcą (sprzedawcą) a dostawcą (producentem),
– obserwacja rynku i poszczególnych podmiotów w łańcuchu dostaw,
– skracanie łańcucha dostaw,
– analiza sprzedaży, jej trendów i sezonowości,
– redukcja magazynowania na różnych etapach łańcucha dostaw,
– scentralizowanie zarządzania zapasami na wszystkich etapach łańcucha dostaw,
– zastosowanie strategii push (pchaj) lub pull (ciągnij) – pierwszą wykorzystuje się zazwyczaj wtedy, gdy na rynku pojawia się nowy produkt, natomiast druga jest związana z reagowaniem na popyt.